सवारी तथा यातायात व्यवस्था ऐन २०४९ ले मादक पदार्थ तथा लागू पदार्थ सेवन गरी सवारी साधन चलाउन नपाउने व्यवस्था गरेअनुसार ट्राफिक प्रहरीले मापसे चेकजाँच गरिरहेको छ । गत साता हिमाल ले देशका प्रमुख १२ शहरका सवारी चालकहरुलाई सोधेको ‘ट्राफिक प्रहरीले चलाइरहेको मापसे चेकजाँच तपाईंलाई कस्तो लागिरहेको छ ?’ भन्ने प्रश्नको जवाफमा ९६ प्रतिशत उत्तरदाताले यो ठीक भएको र निरन्तर चल्नुपर्ने धारणा राखे । कुल ३२९ उत्तरदातामध्ये २.७ प्रतिशतले मात्र यो गलत भएको भन्दै यसलाई रोक्नुपर्ने बताए । १.३ प्रतिशतले भने केही भन्न चाहेनन् ।

चेकजाँच शुरू भएपछि मापसे गरेर सवारी चलाउनुहुँदैन भन्ने धारणा फैलँदै मापसे गरेर सवारी चलाउने प्रवृत्ति धेरै हदसम्म दुरुत्साहित भएको देखिएको छ । मापसे जाँच ठीक भएको भन्नेमा सबैभन्दा धेरै ९२.७ प्रतिशत महिला र ८५.४ प्रतिशत पुरुष देखिएका छन् । अशिक्षित चालकहरुमध्ये ५० प्रतिशतले मापसे जाँच बन्द गर्नुपर्ने विचार राखे । सबैभन्दा धेरै स्नातकोत्तर तह वा सोभन्दा माथि पढेका ९४.४ प्रतिशतले मापसे जाँच अभियान जारी राख्नुपर्ने मत राखे । मापसे चेकजाँचलाई गलत भन्दै यसलाई रोक्नुपर्ने बताउनेमा सबैभन्दा धेरै काठमाडौंका १९.६ प्रतिशत छन् ।

कतिपयले मापसे चेकजाँच राम्रो भए पनि एउटा लिमिटसम्म छुट दिनुपर्ने बताउँदै आएका छन् । हिमाल ले सोधेको ‘एकथरीले मापसे जाँच गरे पनि एउटा लिमिटसम्म छुट दिनुपर्छ भन्ने विचार तपाईंलाई कस्तो लाग्छ ?’ भन्ने प्रश्नको उत्तरमा मिश्रित परिणाम आएको छ । ५४.७ प्रतिशत उत्तरदाताले मापसेमा लिमिट भन्ने हुँदैन भने, ४२.७ प्रतिशतले एउटा लिमिटसम्म छुट दिनुपर्ने विचार राखे । यो प्रश्नमा थाहा नपाउने र भन्न नचाहनेको संख्या समान १.३ प्रतिशत छ । मापसेमा एउटा लिमिटसम्म छुट दिनुपर्ने विचार राख्नेमध्ये १८–२४ उमेर समूहका सबैभन्दा धेरै ४२.९ प्रतिशत छन् । ६० वर्षमाथिकाले छुट दिने कुरामा असहमति जनाएका छन् । ४१.६ प्रतिशत पहाडी (हिल कास्ट), ४१.२ प्रतिशत पहाडी दलित, २९.५ प्रतिशत नेवार तथा ४० प्रतिशत मधेशी जनजातिले मापसेमा एउटा लिमिटसम्म छुट दिनुपर्ने विचार राखेका छन् ।

मापसे गरेर सवारी चलाउनेलाई ट्राफिक प्रहरीले रु.१ हजार जरिवाना गरेर ड्राइभिङ लाइसेन्समा प्वाल समेत पार्दछ । मापसे गरेकाले चलाएको सवारी पनि लैजान पाउँदैनन् । कानूनअनुसार, मापसे चेकजाँच वा कुनै पनि काममा प्रहरीले रु.२०० भन्दा बढी जरिवाना गर्न नपाउने भए पनि मापसेमा जरिवानाको अधिकार यातायात व्यवस्था विभागले प्रहरीलाई प्रत्यायोजन गरेको छ । ‘मापसे गरेको पाइएमा रु.१ हजारसम्मको जरिवाना र लाइसेन्समा प्वाल पार्ने सजाय तपाईंलाई कस्तो लागेको छ ?’ भन्ने प्रश्नमा सबैभन्दा धेरै ४६.७ प्रतिशत उत्तरदाताले यो अति नै धेरै भएकाले घटाउनुपर्ने विचार राखे । एकतिहाइ अर्थात् ३३.३ प्रतिशतले यसलाई ठीकै भएकाले कायम राख्नुपर्ने बताए भने १३.३ प्रतिशतले अहिलेको जरिवाना कम भएकाले बढाउनुपर्ने बताए ।

प्रश्न सोधिएका चालकमध्ये ६० प्रतिशत मापसे चेकजाँचमा परेको भेटियो । ४० प्रतिशत चालकले चेकजाँचमा नपरेको बताए । मापसे चेकजाँचका क्रममा ट्राफिक प्रहरीले राम्रो व्यवहार नगरेको जनगुनासो आएपछि ट्राफिक प्रहरीले सवारी चालकहरुसँग अनावश्यक प्रश्न नसोध्ने, नम्र भएर कुरा गर्ने, अपमानजनक शब्द प्रयोग नगर्ने मापदण्ड बनायो । तर, अझ्ै पनि बहुसंख्यक उत्तरदाताले प्रहरीको व्यवहार नराम्रो भएको बताए । ‘मापसे चेकजाँचमा बसेका प्रहरीको व्यवहार कस्तो पाउनुभएको छ ?’ भन्ने प्रश्नमा ५१.१ प्रतिशतले ट्राफिक प्रहरीको व्यवहार नराम्रो भएको बताए भने ४८.९ प्रतिशतले राम्रो माने । ट्राफिक प्रहरीको व्यवहार नराम्रो भएको बताउनेमध्ये सबैभन्दा धेरै पूर्वाञ्चल विकास क्षेत्रका ५१, सुदूरपश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्रका ५०, पश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्रका ४४.४ र मध्यमाञ्चल विकास क्षेत्रका ३७.६ प्रतिशत छन् ।

अधिकांश उत्तरदाता (८८ प्रतिशत) ले मापसे चेकजाँचले मादक पदार्थ सेवन गरेर सवारी चलाउनुहुँदैन भन्ने चेतना विस्तार हुने विचार राखेका छन् । १०.७ प्रतिशतले यस्तो चेतना नआउने बताए भने थाहा छैन भन्नेको संख्या १.३ प्रतिशत छ ।

१२ जेठमा प्रकाशित साप्ताहिक खबरपत्रिका हिमालबाट

प्रतिकृया दिनुहोस