जनकपुरस्थित जानकी मन्दिर

करिब नौ लाख वर्षपूर्व त्रेतायुगमा मार्गशुक्ल पञ्चमी तिथिमा मिथिलाका राजा जनककी छोरी सीताको विवाह अयोध्याका राजा दशरथका जेठा छोरा रामसँग श्रवण नक्षत्र, सोमबारका दिन भएको धर्मशास्त्रमा उल्लेख छ ।

विवाहपञ्चमीका नामले प्रख्यात यो दिन यस वर्ष शनिबार २२ मंसीरमा परेको छ । राम र सीताको विवाहको भएको दिनको सम्झनामा प्रत्येक वर्ष मार्गशुक्ल पञ्चमीमा त्रेता युगकै झझल्को आउने गरी जनकपुरमा विवाहपञ्चमी मनाइन्छ ।

तर, उक्त दिन छोरीको विवाह गर्दा छोरीले सीताले जस्तै दुःखकष्ट पाउने लोकविश्वासले गर्दा मिथिलामा यसदिन बिवाह हुँदैन । शास्त्रका अनुसार विवाहपछि सीताले १४ वर्षको वनवास बेहोरेकी थिइन् भने आफ्नो पवित्रताका लागि उनले अग्निपरीक्षा दिनु परेको थियो । तैपनि पुनः वनवास जान वाध्य भएकी सीता अन्त्यमा पृथ्वीको गर्भमा लुप्त भएकी थिइन् ।

एउटा लोकोक्तिका अनुसार गर्भवती अवस्थामा समेत अत्यन्तै कष्ट पाएकी सीताबारे मिथिलावासीले खोजखबर नलिएपछि उनले विवाह पञ्चमीका दिन मिथिलामा जुन कन्याको विवाह हुन्छ त्यसले म जस्तै दुःख पाउन भनेर श्राप दिएकी थिइन् । वरिष्ठ साहित्यकार डा राजेन्द्र विमल भन्छन्, “यही लोकविश्वासका कारण मैथिलीवासीले विवाहपञ्चमीका दिन आफ्नो कन्याको विवाह गराउँदैनन् ।

जानकी मन्दिरका महन्थ रामतपेश्वर दास वैष्णवका अनुसारको भनाइ  भने फरक छ । उनी  यो दिनमा विवाह गर्नु अति उत्तम हुने बताउँछन् । अहिले विस्तारै पूरानो मान्यतामा परिवर्तन हुँदै गएको र अभिभावकले बरवधुलाई ‘राम–सीता जस्तै आदर्श जोडी बन्नु’ भन्ने आशिष दिन थालेको महन्थको भनाई छ ।
रासस

प्रतिकृया दिनुहोस