सोनामा तामाङ लाङटाङ हिमालको फेदीमा चौँरी चराउँदै थिए । माथिबाट ठूलो आवाजसँगै एक्कासि हिमपहिरो खस्यो । हेर्दाहेर्दै गाउँका घर भत्किए, मानिस पुरिए र भागाभाग भयो ।

पहिरोले घर पुरिदा सोनामाले श्रीमती र नाति गुमाए । भूइँचालोले ल्याएको विपत्तिको कहालीलाग्दो दृश्य अहिलेसम्म झल्झली आउने गर्दछ । हिमपहिरोले गाउँ नै सखाप बनाएको र आफन्तजनको मृत्यु गराएको भएपनि पुस्तेली थातथलो छोड्न उनलाई मन छैन । ‘‘सरकारले सहयोग गरे गाउँमै जाने इच्छा छ”, ७८ वर्षीय सोनामले भने ।

आफू जन्मेहुर्केको गाउँको माटो जस्तो अन्तको माया कहाँ हुन्छ र ? पहिरोपछि काठमाडौँ हेलिकप्टरमा उद्धार गरिएर स्वयम्भुनजिक बसेका सोनामले भने– “यहाँ त निकै गर्मी छ, खाना खान मन लाग्दैन, निद्रा पनि छैन, जोखिम भए पनि गाउँनै फर्किन्छौँ ।”

लाङटाङ–६ की छेदिन तामाङले पहिरोमा जेठो छोरालाई गुमाइन् अहिले उनलाई चिन्ता गाउँ र चौपायाको छ । “गाउँको यादले असाध्यै सताएको छ, चौंरी कता भौँतारिएका होलान्, यहाँ गर्मीले थलिन लागियो बरु गाउँ फर्कन पाए हुन्थ्यो”, उनले भनिन् ।

झन्डै २० वर्षदेखि लाङटाङमा पर्यटन व्यवसाय गर्दै आएकी खामु तामाङलाई पहिरोपछिको जिन्दगी झनै सकसपूर्ण लागेको छ । “आफ्नै गाउँ फर्किन पाए हुन्थ्यो । वातावरण सरकारले बनाइदिए उतैतिर खेती कमाएर जीवन गुजारा गर्ने थियौँ ।”

स्थानीय नाम्गेल मिडल बोर्डिङ स्कुलमा ६ कक्षामा अध्ययनरत छेवाङ तामाङले भूकम्प गएको दिनको विभत्स दृश्यले मस्तिस्कलाई झस्काइरहन्छ । माथिबाट पहिरो खस्दै गरेको मानिसहरु भागिरहेको स्कुलका बच्चाहरु रुँदै चिच्याइरहेको दृश्य सम्झँदै उनी झस्किरहन्छन् ।

लाङटाङ–१ की ६५ वर्षीया पेमा लामा चिया पसल गर्थिन् । पहिरोको विपद्ले काठमाडौँमा एक सातादेखि बस्दै आएकी उनले गर्मी खप्न सकेकी छैनन् भन्छिन्– “गाउँमा पशु र खेतीपातीको बढी चिन्ता छ, रातमा निद्रा लाग्दैन ।”

भूकम्पपछि आएको पहिरोबाट आफ्नो घरबार गुमाएका लाङटाङवासी विपद्को जोखिम मोलेर भए पनि फेरि आफ्नै गाउँ फर्कन चाहन्छन् ।

आफ्नो थातथलो छोडेर नयाँ ठाउँमा शरण लिनुपर्दा उनीहरुलाई नरमाइलो लागेको छ । “आफ्नो पहिचान र संस्कृति उतै छ, यहाँ अनौठो ठाउँमा वातावरण पनि मिल्दैन, कसरी बस्ने हामी उतै फर्कन चाहन्छौँ”, लाङटाङ–३ का डिन्डु जाङबाले भने ।

लाङटाङ गाविसका सबै वडा पहिरोले ध्वस्त पारेपछि त्यहाँका १९७ घरधुरीका ४८८ जना परिवारलाई गत वैशाख १५ देखि यही जेठ ३ गतेसम्म उद्धार गरी काठमाडौँ ल्याइएको थियो ।
विभिन्न उमेरका २०० जना बालबालिका छन् । आमाबुबा नभएका १३ घरधुरीका करिब ५० जना बच्चा छन् । विभिन्न संस्था तथा व्यक्तिहरुको सहयोगमा बिहानबेलुका छाक टार्दै आएका लाङटाङवासीलाई अहिले राजधानीको बसाइँ निकै सकसपूर्ण छ ।

सामूहिक खाना खाइरहेका उनीहरुलाई चर्पीको समस्या छ, सफा पिउने पानीको अभाव छ । प्राकृतिक विपत्तिको घडीमा पनि उनीहरु आफ्नो धर्म र संस्कृतिलाई बिर्सन सक्दैनन् पशुपालन र स्थानीय उत्पादनको मोह त छँदैछ ।

पहिरोले लाङटाङमा घरको नामनिसानै छैन । त्यहाँ १७८ जनाको मृत्यु भएको थियो । जसमा ५० जना विदेशी पर्यटक परेका छन् ।
करिब तीन हजार ४०० मिटर उचाइमा रहेको रसुवाको महत्वपूर्ण पर्यटकीय क्षेत्र लाङटाङको नौवटै वडा पहिरोले ध्वस्त भएको छ ।

वर्षमा एक सिजन मात्र कमाइ हुने आलु, फापर र करुको खेती हुन्छ । यहाँको मुख्य व्यवसाय भनेको नै पर्यटन हो १५० घरधुरी पर्यटन व्यवसायमा आबद्ध थिए ।
रसुवाका १८ गाविसमध्ये क्षेत्रफलका हिसाबले लाङटाङ सबैभन्दा ठूलो गाविस पनि हो । लाङटाङ, गाङछिम्पु, मार्लापक, नयाकङलगायतका हिमाल यो क्षेत्रमा पर्छन् ।

सिबी अधिकारी, रासस

प्रतिकृया दिनुहोस