काश्मिरी कार्टुनिष्टले कोरेको यो कार्टुन सामाजिक सञ्जालमा भाइरल बन्यो।

यो अभीष्टमा सञ्चारमाध्यमको महत्वलाई मोदीले राम्ररी बुझेकाले काठमाडौं उड्ने सैनिक विमानहरूमा भारतीय सञ्चारकर्मीहरूले विशेष ग्राह्यता पाए। भारतीय सञ्चारमाध्यमहरूले नेपाललाई पहिलो पटक बृहत् प्राथमिकता पनि दिए। कतिसम्म देखियो भने, भूकम्पमा परेर बिहारमा मानिस मरेको समाचार समेत छायाँमा पर्‍यो।

छापामाध्यममा नेपालको समाचारले लगातार एक सातासम्म तीन–तीन पृष्ठ ‘कभरेज’ पायो। मोदीको ‘बृहत् जनसम्पर्क प्रयत्न’ का कारण यो सम्भव भएको थियो। तर, पत्रकारहरूको एकोहोरो र असन्तुलित शैलीका कारण भारतले गरेको सहयोगमाथि प्रश्न उठ्न पुग्यो।

एउटा कटुसत्य के भने, भारतको राष्ट्रियतामा पाकिस्तानको विरोध एउटा अभिन्न पक्ष भए जस्तै नेपालको राष्ट्रियतामा पनि भारत विरोध एउटा जबर्जस्त अंशको रूपमा रहेको छ।

त्यसैले, भारतले जति उदार दिलले सहयोग गरे पनि नेपाली संवेदनशीलतामा सानो उपेक्षा हुने वित्तिकै प्रत्युत्पादक हुने गरेको छ। यसरी जति सहयोग गर्दा पनि जस नपाइने कुराले भारतीय नीतिनिर्मातालाई पिरोल्ने गरेको छ।

अवगालमा मिडिया

संचारकर्मीहरूलाई रिपोर्टिङ गर्दा नेपालको सार्वभौमसत्ताको सम्मान गर्न र नेपालीको राष्ट्रिय भावनाप्रति चनाखो रहन सचेत गराएको थियो, तर खास गरेर टेलिभिजन रेटिङ प्वाइन्ट (टीआरपी) को दौडमा रहने टेलिभिजनकर्मीहरूले त्यो संवेदनशीलताको ख्याल गर्न सकेनन्।

त्यसो त, यो विपतमा नेपाललाई भारतले दिल खोलेर सघाउनुपर्छ भन्नेमा भारतीय मिडियाहरूबीच मतैक्य नै थियो, तर विदेश भ्रमणका क्रममा पुराना नजिरलाई बेवास्ता गर्दै सञ्चारमाध्यमलाई स्थान नदिएकोमा रुष्ट पत्रकारहरू यसपटक आफ्ना प्रधानमन्त्रीसँग बढी नै खुशी भएका देखिए।

भारतीय रिपोर्टरहरूले ‘काठमाडौं मे हुवा तवाही’ भन्दै कहालिलाग्दो रिपोर्टिङ गर्दा टेलिफोन, बिजुली, सडक, विमानस्थल लगायतका काठमाडौंको ‘लाइफलाइन’ सुचारु रहेको कुरालाई नजरअन्दाज गरे।

कसरी हुन्छ नेपालको स्थिति नाजुक रहेको र भारत एकमात्र उद्धारकर्ता भएको देखाउन उद्यत उनीहरूले नेपालमा भारतसहित ३४ देशका उद्धार–राहत टोली सक्रिय रहेको बताउने कुरै भएन।

ठूला घटना (जस्तो; दरबार हत्याकाण्ड, जनआन्दोलन) हुँदा आफ्नै प्रबन्ध र खर्चमा नेपाल आउने गरेका भारतीय पत्रकारहरू यो पटक सैनिक जहाज चढेर काठमाडौं ओर्लेकाले अलि बढी नै आत्मविश्वासमा देखिए। उनीहरूमा पनि विशेषगरी टेलिभिजनकर्मीहरूले भूकम्प पीडितहरूलाई निकै संवेदनहीन प्रश्नहरू सोधे।

परिणाम, ट्वीटरको ह्यासट्याग ‘इण्डियन मिडिया गो होम’ ट्रेन्डिङ विश्वभरकै टप ट्रेन्ड बन्न धेरै समय लागेन। भारतकै प्रतिष्ठित पत्रकारहरूले पनि भारतीय टेलिभिजन च्यानलहरूले आत्मसमीक्षा गर्नुपर्ने बेला घर्कन लागेको औंल्याउन थाले, सम्पादकीय/विचार विविध पृष्ठमार्फत।

इतिहासकार रामचन्द्र गुहाले त नरेन्द्र मोदीले नेपालका प्रधानमन्त्रीले महाभूकम्पको जानकारी आफूबाट पाएको भन्दै ट्वीट गर्नु नै अशोभनीय भएको सार्वजनिक टिप्पणी गरे।

कतिपय भारतीय टेलिभिजन पत्रकारहरू काश्मीरमा बाढी आउँदाको रिपोर्टिङका लागि पनि निकै आलोचित भएका थिए। दिल्लीबाट सेनाको हेलिकोप्टर चढेर काश्मीर उत्रिएका रिपोर्टरहरूले ‘भारतीय सेना आपका उद्धार कर रहा है, कैसा लग रहा है?’ भनेर सोध्दा बाढीपीडितहरूले ‘भारतीय नागरिकको भारतीय सेना उद्धार नही करेगा तो कौन करेगा?’ भन्दै उल्टो प्रश्न गरेका थिए।

टेलिभिजन च्यानलहरूको यो शैलीबाट भारतीयहरू नै आजित छन्। यस पटकको ‘नेपाल रिपोर्टिङ’ बाट भने उनीहरूले रचनात्मक पाठ लिनुको विकल्प देखिंदैन, आफ्नै सरकारको उपलब्धिमा चिसो पानी खन्याएको भन्दै आलोचित भएकोले पनि।

साप्ताहिक खबरपत्रिका हिमालबाट