झरी पर्नुपर्ने मौसममा खपिनसक्नुको गर्मीले मुलुकवासीको जनजीवन अस्तव्यस्त मात्र भएको छैन, बारीका बिरुवा पनि सुक्न थालेको छ ।

चर्कंदो गर्मीले सुदूरपश्चिमवासीलाई बिरामी बनाएको छ । कैलालीको धनगढीस्थित सेती अञ्चल अस्पतालमा दैनिक २०० जनाको हाराहारीमा आउने बिरामी जेठ शुरू भएलगत्तैदेखि ३०० पुगेका छन् । “एउटै बेडमा दुई जनासम्म राखेर उपचार गर्नु परिरहेको छ”, अस्पतालका मेडिकल रिकर्डर किशोर श्रेष्ठ भन्छन् ।

कञ्चनपुरको महाकाली अञ्चल अस्पतालमा पनि गर्मीका बिरामी ओइरिन थालेका छन् । “गर्मीका कारण भाइरल ज्वरो, टाउको दुख्ने, बान्ता हुने, पेट दुख्ने, सर्पले टोकेका बिरामी आएका छन्”, महाकाली अञ्चल अस्पतालको इमर्जेन्सी सेवा इन्चार्ज लोकेन्द्रदेव भट्ट भन्छन् ।

डोटीको दिपायलस्थित जल तथा मौसम पूर्वानुमान महाशाखा फिल्ड कार्यालयका अनुसार सामान्यतया ३२ डिग्री सेल्सियसको आसपास रहने तापक्रम यतिवेला ४२ डिग्री सेल्सियसको हाराहारी पुगेको छ । अत्यधिक गर्मीकै कारण दिउँसो सञ्चालन हुने कक्षा बिहान सार्नु परेको निजी तथा आवासीय विद्यालय अर्गनाइजेसन नेपाल (प्याब्सन) कञ्चनपुरका अध्यक्ष सत्येसबहादुर चन्द बताउँछन् । क्याम्पसहरू भने बिहानै सञ्चालन भइरहेका छन् ।

गर्मीले लामो दूरीको यात्रालाई पनि कष्टकर बनाएको छ । महेन्द्रनगर, धनगढी, अत्तरिया, झ्लारी, बेलौरी लगायतका बजार दिउँसो प्रायः बन्द हुन थालेका छन् । तर, शहरका मुख्य चोकहरूमा खानेपानीको समेत व्यवस्था गरिएको छैन ।

तापक्रम ४४ डिग्री उकालो लागेपछि नेपालगञ्जवासीको जीवनमा तनाव थपिएको छ । स्थानीयवासी थोरै हावाका लागि रातको १२ बजेसम्म छतमा बसिरहेका भेटिन्छन् । “न घरमा बस्न सकिन्छ न बाहिर निस्कन, गर्मीले प्राण नै जाला जस्तो भइसक्यो”, नेपालगन्ज–१ की साधना शर्मा भन्छिन् ।

गर्मीकै कारण बाँकेका निजी विद्यालय ११ असारसम्मका लागि बन्द गरिएका छन् । गर्मीमा विद्यार्थी विद्यालयमै बेहोस हुने, ज्वरो, रुघाखोकीबाट बिरामी हुन थालेपछि विद्यालय बन्द गरिएको प्याब्सन बाँकेका अध्यक्ष ऋषिकेश जिसी बताउँछन् । गर्मीले ज्यालादारीका मजदूर, रिक्सा, टाँगाचालकलाई बढी असर गरेको छ ।

यस्तो वेला लोडसेडिङले हैरानी थपेको छ । नेपालगन्ज उद्योग वाणिज्य संघका अध्यक्ष कृष्ण श्रेष्ठ अत्यधिक गर्मीले व्यापार ठप्प हुन पुगेको बताउँछन् । “मान्छे ढल्ने गर्मी छ, घरबाट कोही बाहिर निस्कँदैनन्, गाउँबाट पनि कोही आउँदैनन्”, श्रेष्ठ भन्छन् ।

जल तथा मौसम विज्ञान विभाग क्षेत्रीय कार्यालय सुर्खेतका अनुसार, नेपालगन्जमा २६ जेठमा वर्षकै सबैभन्दा बढी तापक्रम (अधिकतम ४४.३ र न्यूनतम २२.५ डिग्री सेल्सियस) मापन गरिएको छ । गत वर्षको २२ जेठमा अधिकतम तापक्रम ४३.९ डिग्री सेल्सियस रेकर्ड गरिएको थियो । एकमहीनादेखि पानी नपरेका कारण पनि तापमान बढिरहेको विभागले जनाएको छ ।

भेरी अञ्चल अस्पताल नेपालगन्जका प्रमुख डा. पीताम्बर सुवेदी गर्मीकै कारण ज्वरोे, टाइफाइड, झडावान्ता, रुघाखोकीका दैनिक १५० भन्दा बढी बिरामी आउने गरेको बताउँछन् । उनी गर्मीबाट जोगिन शीतलमा बस्ने, हिंडडुल नगर्ने, सुतीको कपडा लगाउने, पानी बढी पिउने सल्लाह दिन्छन् ।

गर्मीको आहत कम गर्न नेपालगन्ज बजारमा चिसो पेय, उखु, आँपको जुस, लस्सीको बिक्री बढेको छ । अम्बे फर्निसिङ गार्डेनका सञ्चालक पंकज श्रेष्ठ बजारमा पंखाको अभाव भइसकेको बताउँछन् ।

बाँके र बर्दियामा खडेरीले बिरुवा सुक्न थालेका छन् । खोलामा पानीको सतह घटेको छ । पानी नपर्दा किसानले धानको बीउ राख्न पाएका छैनन् ।

गर्मीले बुटवल, रुपन्देहीका विद्यार्थी विद्यालयमै बेहोसका छन् । भूकम्पले २५ दिन बन्द बुटवलका विद्यालय १६ जेठदेखि खुले । तर, गर्मीले विद्यार्थीलाई पढ्न दिइरहेको छैन । २६ जेठमा रूपन्देहीमा अहिलेसम्मकै सबैभन्दा बढी ४३ डिग्री तापक्रम रेकर्ड गरिएको थियो ।

त्यही दिन नयाँ गाउँ उच्चमाविमा तीन र गार्गी बोर्डिङ स्कूलमा एक जना विद्यार्थी कक्षामै बेहोस भए । “भूकम्पले सबै विदा सकियो, यता गर्मीले विद्यार्थी र शिक्षक भटाभट बिरामी भइरहेका छन् । कोर्स कसरी सक्ने भन्ने चिन्ता छ”, प्याब्सन रूपन्देहीका अध्यक्ष सुदिप केसी भन्छन् । गाउँका अधिकांश विद्यालयमा जस्ताका छाना छन् । पंखा छैनन् ।

बालीसँगै पानीका मुहान सुकिरहेका छन् । सवारी साधन कमै चलेका छन् । “यस्तो गर्मी र संकट पहिलो पटक महसूस गर्दैछु”, बुटवलका रुक भण्डारी (८५) भन्छन् ।

२५ जेठ बिहान जयमंगलापुर–१, पर्सानिवासी पासपति देवी यादव (६०) अचानक बेहोस भइन् । उनलाई तत्काल स्वास्थ्य संस्था पु¥याइयो । गर्मी सहन नसकेर उनी बेहोस भएकी रहिछन् ।

गौर अस्पतालका मेडिकल अधिकृत डा. सुवास चौधरी अस्पतालको आकस्मिक कक्षमा दिनहुँ दुई, तीन जना गर्मीले बेहोस भएर आउने गरेको बताउँछन् । अत्यधिक गर्मीमा शरीरले आफ्नो तापक्रम नियन्त्रण गर्न नसकेपछि रक्तचाप कम भई बेहोस हुने उनको भनाइ छ ।

सिमरा विमानस्थलको मौसम पूर्वानुमान महाशाखाको फिल्ड कार्यालयका अनुसार पछिल्लो साता सिमरामा तापक्रम ४०.६ डिग्री सेल्सियससम्म पुगेको छ । वीरगन्ज तथा आसपास भने तापक्रम ४२ डिग्रीको हाराहारीमा अडिएको छ । अत्यधिक तापक्रमका कारण दिउँसो तातो हावा ‘लु’ चल्न थालेको छ ।
बरियापुर, बाराका रिक्साचालक राजु साह गर्मी वेला एक त यात्रु नपाइने र पाए पनि रिक्सा चलाउनै नसकिने हुँदा गुजारा चलाउन समस्या परिरहेको बताउँछन् । गर्मीमा एलर्जीका कारण घाउ आउने दुःखले पनि उनलाई सताउने गरेको छ ।

गर्मीले विद्यार्थी बेहोस भएको खबर आउन थालेपछि २६–२९ जेठसम्म सम्पूर्ण विद्यालय बन्द गर्ने निर्देशन दिएको पर्साका जिल्ला शिक्षा अधिकारी बरखु रजक बताउँछन् । “विद्यालयमा पर्याप्त पंखासमेत छैनन्”, उनी भन्छन् । बारा र रौतहटमा बिहानी कक्षा सञ्चालनमा छन् ।

कक्षा ११ को परीक्षाको तयारीमा रहेका वीरगञ्ज–१४ श्रीपुरका प्रिन्स मुखियालाई गर्मीले उकुसमुकुस बनाएको छ । भन्छन्, “पढ्न पनि मन लाग्दैन । घरमा बस्नै सकिन्न ।”

वीरगञ्जस्थित नारायणी उपक्षेत्रीय अस्पतालका मेडिकल सुपरीटेन्डेन्ट डा. रामशंकर ठाकुर गर्मी बढे यता अस्पतालमा दैनिक ७०० को हाराहारीमा बिरामी आउने गरेको बताउँछन् । गर्मीले बालबालिका र ज्येष्ठ नागरिकलाई बढी सताउने उनको भनाइ छ । गर्मी र खडेरीले चार बिघामा मकै र चैते धान रोपेका ठोरी–३ का पदमबहादुर कुँवरको बाली सखाप पारेको छ ।

पर्साका प्रमुख जिल्ला अधिकारी केशवराज घिमिरे गर्मीका कारण स्वास्थ्यमा पर्ने असरबाट जोगिन जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालय मार्फत सार्वजनिक सूचना जारी गरिएको बताउँछन् । “चर्को घाममा हिंडडुल नगर्न, छहारीमा बस्न भनेका छौं । अरू के नै पो गर्न सकिन्छ र !” बाराका सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी योगेन्द्र दुलाल भन्छन् ।

उर्लाबारी–६, मोरङकी सीता बराल जाडोयाममा दिउँसोसम्ममा १० केजी जति कुखुराको मासु बेच्थिन् । “तर, अहिले एक घण्टापछि नै काटेको कुखुरो गन्हाउँछ”, उनी भन्छिन् ।

गर्मीले पसलमा चिसो पेय पदार्थको बिक्री बढेको छ । “हार्ड ड्रिङ्कसको बिक्री घट्यो” दमक–१३ मा कोल्ड सेन्टर चलाएर बसेकी चेसुङ सुब्बा भन्छिन् । सुदूरपूर्व झपामा २२ जेठमा तापक्रम ३७ दशमलव ५ डिग्री सेल्सियस पुगेको थियो, जुन यो वर्षकै उच्च हो ।

नेपाल ट्रेड युनियन महासंघ (जिफण्ट) मेचीका सचिव शान्तिराम आचार्यका अनुसार गर्मीकै कारण सधैं बिहान ८ बजे काममा जुट्ने मजदूर अहिले बिहान सातै बजे काममा पुग्छन् । र त्यसबापत दिउँसो एकघण्टा आराम गर्छन् । गर्मीका कारण कतिपय महिला मजदूरले भने जेठ दोस्रो सातादेखि एक समय मात्र काम गरिरहेको उनी बताउँछन् । गर्मी छल्न मधुमल्ला ५, मोरङका राजु शाह (१४), अमर शाह (१५) र रुपेश श्रेष्ठ (१४) दमकमा रहेको वण्डरल्याण्ड होटलमा पौडी खेल्न पुग्छन् ।

दमकस्थित लाइफलाइन अस्पतालका डा. सूर्यनारायण शाह गर्मीमा छाला, श्वासप्रश्वास, टाउको दुख्ने, वान्ता हुने र डिहाइड्रेसन (शरीरमा पानी कम हुँदा देखिने समस्या) का बिरामी बढिरहेको बताउँछन् ।

बच्चु बिक (कञ्चनपुर), दामोदर भण्डारी (नेपालगन्ज), दीपक ज्ञवाली (बुटवल), सुरेश बिडारी (वीरगञ्ज) र गोपाल गड्तौला (झपा)

प्रतिकृया दिनुहोस