ब्रिटिश मेडिकल एशोसिएसनको अन्तर्राष्ट्रिय स्वास्थ्य जनरल ‘द बीएमजे’ का अनुसार, पछिल्लो समय नेपाल ‘सरोगेसी’ को स्वर्ग बनेको छ । आफ्नो कोख भाडामा दिने यो अभ्यास नेपालमा महाभुकम्पको मारसंगै थप मौलाउँदै छ  ।

भूकम्पपछि प्रभावित क्षेत्रमा मानव वेचविखन र बालबालिका ओसारपसरारसँगै काठमाडौंका सरोगेसी क्लिनिकहरुमा भर्ना हुने महिलाको संख्या ह्वात्तै बढेको उल्लेख छ ।

अरु दम्पत्तीबाट भ्रुण लिएर आफ्नो गर्भमा हुर्काई जन्माउने कार्यलाई ‘सरोगेसी’ र त्यस्ता भाडाका आमालाई ‘सरोगेट मदर’ भनिन्छ । भारतमा सरकारले कडाइ गरेपछि यो व्यवसाय नेपालमा फस्टाएको हो ।

वातावरण, स्वास्थ्य तथा जनसांख्यिक क्रियाकालप अनुसन्धान केन्द्र नामक गैससमा आवद्ध आनन्द तामाङका अनुसार महाभूकम्प पछिको करिब दुई महिनामा काठमाडौंका सरोगेसी क्लिनिकमा पुग्ने युवा महिलाको संख्या ह्वात्तै बढेको छ ।

विपत्तिले गर्दा थातथलो छोड्नु परेका गरीब परिवारका महिलाहरु सरोगेसीतर्फ आकर्षित भएका हुनसक्ने उनले बताए ।

भारतको ‘सरोगेसी उद्योग’ मा विदेशीहरुको पहुँचमा कडाइ भएपछि नेपाल सजिलो गन्तव्य बनेको अनुमान छ । नेपालमा सरोगेसीलाई व्यवस्थित गर्ने कुनै कानून छैन ।

सन् २०१२ तिर भारतीय सरोगेसी उद्योगको आकार ४५१ मिलियन डलर करिब रु.४ अर्ब ६० करोड पुगेको अनुमान गरिन्छ । त्यसबेला भारतभर ६०० भन्दा बढी सरोगेसी क्लिनिक र एजेन्सीहरु थिए । काठमाडौंमा पनि अहिले ६० वटा सरोगेसी क्लिनिक र सरोगेट गेष्टहाउसहरु खुलिसकेका छन् ।

नेपालका क्लिनिकहरुले सरोगेसीका लागि एकजोडीसँग रु.३५ लाखदेखि ६५ लाखसम्म लिन्छन् । सरोगेट मदरले रु.५ लाखदेखि ६ लाखसम्म पाउँछन् । अनुसन्धानकर्ता र सहायता एजेन्सीहरुका अनुसार, नेपालका क्लिनिकहरुमामा बढीजसो भारत र बंगलादेशका सरोगेट मदर आउँथे । महभूकम्प पछि भने नेपाली महिलाहरु बढेका छन् ।

चौध तल्ले भवनको छतमा हेलिप्याडसमेत भएको काठमाडौंको ग्रान्डी इन्टरनेशन हस्पटिलले पनि ‘भिट्रो फर्टिलाइजेशन युनिट’ स्थापना गरेर यो व्यवसायबाट फाईदा लिन खोजेको छ ।

अस्पतालका प्रमुख लगानीकर्तामध्ये एक रहेका उद्योगपति रुप ज्योतिले नेपालको ‘मेडिकल टुरिज्म’को प्रवद्र्धनमा व्यवसायिक सरोगेसीको संभावित योगदानकाबारे खुलेरै चर्चा गरेका थिए ।

तर, अनुसन्धानकर्ता आनन्द तामाङ राष्ट्रिय विपत्का बेला ठूला निजी अस्पतालहरुले सरोगेसी व्यापारबाट नाफा कमाउन खोज्नुलाई अशोभनीय भन्छन् ।
‘सरोगेसी उद्योग’बारे नेपाल सरकारको नीति अस्पष्ट छ । प्रहरीले गत मार्चमा एउटा सरोगेसी गेस्टहाउस छापा मारे पनि कसैलाई गिरफ्तार गरेको थिएन ।

एउटा फ्रेन्च समाचार संस्थासँगको कुराकानीमा स्वास्थ्यमन्त्रालयका प्रवक्ताले व्यवसायिक ‘सरोगेसी उद्योग’ हेर्ने छुट्टैं समिति गठन गर्ने योजना रहेकोमा महाभूकम्पले गर्दा त्यत्तिकै भएको बताएका थिए । यसले ‘सरोगेसी’बारे नेपाल दोधारे रहेको देखाउँछ ।

एक्सन एड नेपालकी महिला अधिकार अधिकृत मालती मास्के भुकम्पपछि नेपाली महिलाहरु ‘सरोगेसी’मा संलग्न हुनुलाई विपत्मा सरकारले आवश्यक सहायता उपलब्ध नगराएको परिणाम मान्छिन् ।

“विपत्का बेला सबभन्दा बढी प्रभावित हुने भनेका महिला नै हुन्,” उनले ‘द बिएमजे’ सँग भनेकी छन्, “यस्तो बेला महिलामाथि गरीबी र हिंसाको मार पनि बढी पर्छ ।”
बीएमजेबाट साभार

प्रतिकृया दिनुहोस