मधेश र मधेशीको वास्तविक चाहनाबाट टाढा भएको छ, मधेशमा जारी आन्दोलन ।

मधेशमा जारी आन्दोलन दुःसाध्य बन्दै गएको छ तर समाधान सम्भव छ । मधेशीका गुनासाहरु जायज छन् भन्ने राज्यले स्वीकार गर्नुपर्छ । मधेशी जनताको अधिकार र आत्मासम्मान स्थापित गरिनुपर्छ र राज्यको तर्फबाट भएका हत्या, दमन र यातनाका घटनाहरुको छानबिन गरी त्यसमा जिम्मेवारहरुलाई कानूनको दायरामा ल्याउनु पर्छ ।

संघीय सिमांकनमा परिवर्तन र जनसंख्याका आधारमा प्रतिनिधित्व मधेश आन्दोलनको माग हो भने राज्य यसमा लचिलो बन्नैपर्छ । तर, त्यसअघि मधेशी मोर्चाले हस्तक्षेपकारी शक्तिसँगको साँठगाँठ छोडेर हिंसा त्याग्दै नाकाबन्दी फिर्ता लिनुपर्छ ।

मोर्चाका नेताहरुले बुझनुपर्छ, आफ्नै देशका नागरिकको भन्दा छिमेकीको चासोका लागि बलजफ्ती गरिरहँदा काठमाडौंको सरकार मात्र होइन, ति मधेशी जनताबाट पनि तिरस्कृत हुनुपर्नेछ, जसको प्रतिनिधित्व गरेको उनीहरुको दाबी छ ।

तर के अन्तर्राष्ट्रिय कानून र कुटनीतिक मान्यताहरुको उल्लंघन गरेका र सिद्धान्तको राजनीति त्यागेका मोर्चा र सीमा वारी–पारीका उसका समर्थकहरुलाई यसको मतलब छ ? मोर्चाले आफ्ना माग पूरा गराउन बल, धम्की र बदमाशीको सहारा लिएको छ ।

मधेशमा अहिले जे देखिइरहेको छ, त्यो सरासर ‘ब्ल्याकमेलिङ’ हो । अधिकारका लागि भनिएको आन्दोलन भयावह अपराधमा रुपान्तरित हुँदैछ । अंगिकृत नागरिकताधारीले मुलुकको सर्बोच्च पदमा नियुक्त हुन पाउनुपर्ने माग कसरी मधेशी माग हुनसक्छ ?

आम मधेशीको समर्थन नरहेका र निर्वाचन हारेका केही नेताले हिंसा–आतंकको माध्यमबाट मधेशलाई बन्धक बनाएका छन् ।

विभाजनकारी मनसायले हिंस्रक प्रक्रिया अपनाउने केही स्वार्थी समूहको नियोजित मुद्दाहरुबाट मधेशी अधिकारको जायज माग अपहरित भएको छ भने साम्प्रदायिक घृणा र कट्टरपन्थ प्रोत्साहित भएको छ ।

छर्लंगै छ– मधेशी जनता र मधेशको चाहनाभन्दा टाढा पुग्दैछ, आन्दोलन । आम मधेशी जनता शान्ति र समृद्धिका लागि अधिकार र स्थिरता चाहन्छन, तर मधेशलाई भूराजनीतिक खेल मैदान बनाइएको छ ।

मधेशका जनताले अधिकार, सम्मान र लोकतन्त्रप्रतिको आफ्नो चाहना २ मंसीर २०७० को निर्वाचनमार्फत प्रस्ट पारेका हुन् ।

आफ्नो जीवन र सरोकार नेपालसँगै अन्योन्याश्रित रहेको बुझेका मधेशीहरुले अलगावबादको आह्वानलाई बेवास्ता गर्नेमा कुनै शंका वा भ्रम छैन ।

यद्यपी, क्रुर शक्तिमा विश्वस्त मोर्चाको ब्ल्याकमेलिङ र आतंक जारी छ । तेल बोकेका मानिसलाई ज्यूँदै जलाउने, चलिरहेको बसमा पेट्रोल बम हान्ने, गोली चलाउन प्रहरीलाई उक्साउने, शहादत प्राप्तिका लागि नगद पुरस्कार घोषणा गर्ने र बिदेशीसँग मिलेर नेपाललाई नाकाबन्दी गर्न काम मोर्चाले गरिरहेको छ । यो समूहले मधेशी जनताको प्रतिनिधित्व गर्छ भन्नु खतरनाक धोका हो ।

केही व्यक्ति भारतीय नाकाबन्दीको समर्थन किन गरिरहेका छन् भने उनीहरु नेपालको नयाँ संविधानलाई समर्थन गर्दैनन् । यो विडम्बना हो ।

नेपालले घुँडा टेकेको हेर्न चाहेका उनीहरु नाकाबन्दीबाट लाखौं जनता पीडित हुँदा र केहीले ज्यान गुमाउँदा त्यसलाई सानो मूल्य चुकाएको ठान्छन् ।

मोर्चाका समर्थकमध्येका यी स्वघोषित बुद्धिजिवीहरु तिनै हुन् जसले विगतमा हिंस्रक समूहलाई समर्थन र युद्ध अपराधीहरुले सजाय पाउनुपर्छ भन्ने मागको जोडदार विरोध गरेका थिए ।

हिंसालाई राजनीतिक हतियार ठान्ने उनीहरु सह–अस्तित्व वा कानूनी र राजनीतिक समाधानमा विश्वास गर्दैनन् ।

नेपालको संविधान निर्वाचित प्रतिनिधिमध्ये ९० प्रतिशतको हस्ताक्षरबाट आएको कुराले पनि उनीहरुलाई केहि फरक पार्दैन, किनभने उनीहरुका लागि लोकतान्त्रिक प्रक्रिया केही होइन ।

पछिल्लो समय नेपालमा विभिन्न प्रमुख निकायहरुमा महिला र अल्पसंख्यकहरुको नियुक्त हुनु र समावेशी नीति अनुसार आरक्षण तथा समानुपातिक प्रतिनिधित्व गरिनुले समेत उनीहरुलाई केही प्रभाव पार्दैन ।

तर सत्य के हो भने, परिवर्तन रातारात हुँदैन । संस्थागत पुनर्संरचनाले मानसिकतामा पनि क्रमिक परिवर्तन ल्याउँछ र विभेद हटाउँछ । यो प्रक्रियाले जरा गाड्न भने राजनीतिक स्थायित्व जरुरी छ ।

नयाँ संविधानका त्रुटीपुर्ण र विवादास्पद धारालाई संशोधन गरेर सुधार गर्न सकिन्छ, खासगरेर नागरिकताको सवालमा । तर, पूरै दस्तावेजलाई खारेज गरेर अरु केही दशक राष्ट्रलाई अन्योलमा राख्न खोज्नु चाहीं अपराध हो ।

अहिले बाहिरी शक्तिको प्यादा बनेका मधेशी नेताहरु मधेशी जनता र स्वयम आफैंलाई अपूरणीय क्षति पुर्‌याइरहेका छन् । आशौं गरौं, ‘एक्टिभिष्ट’हरुले यो अपवित्र गठबन्धन तोड्न सकुन् र आन्दोलनमाथि पुनः स्वामित्वग्रहण गरेर नेपाली जनता र नेपाल सरकारबीच ल्याई पुर्‍याउन सकुन् ।

एउटा समूहलाई अर्कोसँग लडाउने अनेक प्रयासका बाबजुद हामी कहिल्यै साम्प्रादायिक देश भएनौं । अब पनि सदभावपूर्ण सह–अस्तित्वमा रहने हरसम्भव प्रयास कायमै राख्नुपर्छ । हामी नेपाली संयमित, संकल्पित र लचिलो बनिरहनुपर्छ ।

देशलाइ गलत बाटो हिडाउँने र क्षति पुर्‍याउने लाई हामीले प्रश्न गरेनौं र औंला ठड्याएनौं। झुट र फरेबको आधारमा हामीलाई ध्रुविकृत बनाउने र देशलाई नाजुक अवस्थामा पुर्‍याउनेहरुलाई अब चाही चिनौं र जवाफदेही बनाऔं ।

मुल लेख अंग्रेजीमा पढ्न यहाँ क्लिक गर्नुहोस

प्रतिकृया दिनुहोस