करिब ६५ वर्षअघि पूर्वप्रधानमन्त्री सुशील कोइरालालाई वीरगञ्जमा ट्युशन पढाउँथे गुरु  केशरप्रसाद मानन्धर ।

तस्वीर: सुरेश विडारी

“त्यतिबेला वीरगञ्जमा भारतीय रुपैयाँ चल्थ्यो, नेपाली रुपैयाँ चलेको त धेरै पछि हो,” वीरगञ्ज–४ विर्तास्थित घरको पिढीमा बसेका मानन्धरले भने, “भारतीय २ रुपैयाँ मासिक पाउँथे ट्युशन पढाएको ।”

धेरै कुरा सम्झन धौ धौ हुने ९४ वर्षीय मानन्धरले सडक छेउको कोठा देखाउँदै भने, “त्यही कोठा त हो उसलाई पढाउने गरेको ।”

सुशील कोइरालाका बुवा वोधप्रसाद कोइराला त्यती बेला वीरगञ्जमा रेन्जर थिए । सरकारी जागिर शुरु गर्दा उनको पहिलो पोष्टिङ वीरगञ्ज भएको मानन्धरले बताए । “त्यही बेला सुशील पनि यहाँ आएर पढेको हो,” उनले भने ।

विर्ता मन्दिर अगाडि रहेको त्रिजुद्ध हाईस्कुलमा सुशील कोईरालाले कक्षा ६ र ७ मा पढेका थिए ।

“धेरै वर्ष भइसक्यो, सबै सम्झन पनि सक्दैन’ मानन्धरले दिवंगत कोइरालालाई सम्झँदै भने, “सुशील हँसमुख थियो, जेन्टल, कम बोल्ने । पढाईमा तेज पनि होइन, कमजोर पनि होइन ।”

“ उतीबेला हिन्दीमा पढाउने चलन थियो । ‘तुम’ भनेर हप्काउँथे, पिटनु चाहीं परेन उसलाई,” मानन्धरले उहिलेका कुरा सम्झिए ।

सुशीलका बुवा बोधप्रसाद ‘मर्निङ वाक’मा निस्कँदा मानन्धरको घर हुँदै फर्कने र छोराको पढाइ बारे सोध्ने गरेको उनी सम्झन्छन् ।

कोईरालाको मृत्युको खबरले ‘दिमाग खराब’ भएको पटक पटक दोहोर्‍याएका मानन्धरले अचेल भने निद्रामा समेत समेत सुशील कोइरालालाई देख्ने गरेको सुनाए ।

पछि आफू नेपालगञ्ज ससुराली गएका बेला कोइरालाले आफ्ना गुरुलाई गाडीमा राखेर घुमाएको भन्दै मानन्धरले नेपालगञ्ज भेटको करिब ५० वर्षपछि ०६८ सालमा वीरगञ्जमा कोइरालासँग भेट भएको बताए ।

कोइरालाका सहपाठी वीरगञ्जकै रामचन्द्र साहले गुरु अझै वीरगञ्जमा रहेको बताएपछि कोईराला विर्तास्थित घरमै आएर दुई घण्टा बसेर कुराकानी गरेको र सँगै बसेर फोटो खिचाएर लगेका रहेछन् ।

“५० वर्षपछि पनि सम्झिएर भेट्न आयो, उतीबेलाका कुरा गर्यौं, साथीहरुलाई पनि सोध्यो,” मानन्धरले भने ।

कोइरालाका पिताले भारतको देहरादुनबाट पढाई सकेपछि वन विभागको कार्यालय, वीरगञ्जमा रेञ्जर भएर आएका थिए ।

दुई वर्षपछि उनको सरुवा नेपालगन्ज भयो र कोइराला परिवार उतै वस्न थाल्यो ।

मानन्धरका छोरा दिवाकरकृष्णका अनुसार कोईरालाले पछिल्लो भेटमा मानन्धरलाई ‘तपाइँलाई के चाहिएको छ ?’ भनेर सोधेका रहेछन् । ‘प्रधानमन्त्री बन्नु र देशलाई सम्बिधान दिनु,’ मानन्धरको जवाफ रहेछ ।
-सुरेश बिडारी, वीरगञ्ज

प्रतिकृया दिनुहोस