अर्थ/बजारआइतबार, आषाढ ३०, २०७०
कुल बजेट ५ खर्ब १७ अर्ब २४ करोड, चुनावलाई १६ अर्ब, तलब १८ प्रतिशत बढ्यो
अर्थमन्त्री शंकरप्रसाद कोइरालाद्वारा आर्थिक वर्ष २०७०/०७१ को अनुमानित आय व्यायमा संविधानसभाको रकम विनियोजन गरिएको हो । विनियोजित बजेट बजेटमध्ये चालु खर्चतर्फ ३ खर्ब ५३ अर्ब ४२ करोड र पूजीगत खर्चतर्फ ८५ अर्ब १० करोड रुपैया“ छुट्याइएको छ । वित्तिय व्यवस्थातर्फ ७८ अर्ब ७२ करोड रुपैया विनियोजन गरिएको छ । यो खर्च अनुमान चालु वर्षको संशोधित अनुमानको तुलनामा ३९ दशमलव ४३ प्रतिशतले बढी हो ।
कुल विनियोजनमध्ये विकास कार्यक्रमका लागि रु. २ खर्ब ४१ अर्ब ५८ करोड र साधारण प्रशासनतर्फ २ खर्ब ७५ अर्ब ६६ करोड खर्च हुने अनुमान गरिएको छ । सरकारले आगामी आर्थिक वर्षका लागि अनुमान गरेको खर्च व्यहोर्ने स्रोतमध्ये राजस्वबाट ३ खर्ब ५४ अर्ब ५० करोड, सा“वा फिर्ता प्रँप्तिबाट ५ अर्ब ५० करोड र बैदेशिक अनुदानबाट ६९ अर्ब ५४ करोड रुपैया प्राप्त हुने अनुमान गरिएको छ । सरकारले विनियोजित बजेटमध्ये नपुग बजेट वैदेसिक ऋणबाट जुटाउने जनाएको छ ।
यसैगरी राजस्व र वैदेसिक सहायता परिचालन गर्दा न्युन रहन जाने ४४ अर्ब रुपैया“ आन्तरिक ऋणबाट व्यहोर्ने लक्ष्य लिइएको छ । बजेट कार्यान्वयनबाट समष्टिगत आर्थिक परिसूचकहरुमा सुधार आउने सरकारको दावी छ । आगामी आर्थिक वर्षमा आर्थिक वृद्धिदर ५ दशमलव ५ प्रतिशत हुने अनुमान गरिएको छ । त्यसैगरी मुद्रास्फीति दर ८ प्रतिशतमा सिमित राख्ने बजेटमा उल्लेख छ । सरकारले राष्ट्रिय गौरवका आयोजनालाई बजेट अभाव हुन नदिने जनाएको । निर्माणधिन अवस्थामा रहेका आयोजनाहरु पनि अगाडी बढाउन बजेट छुट्टाइएको छ । विद्युत प्रसारण्ँ लाइनलाई प्राथमिकतामा राखिएको छ । बजेटमा सौर्य उर्जा र अन्य उर्जा उत्पादनमा जोड दिइएको छ ।
सरकारले १८ प्रतिशत तलव र मासिक १ हजार भत्ता बृद्धि गरेको छ । राजश्व नीति यथावत राखी सरकारले केही दरमा मात्र सामान्य संशोधन र समायोजन गरेको छ ।
काठमाडौं उपत्यकाका सडक मर्मतका लागि १ अर्ब ८१ करोड रुपैया“ छुट्याएको छ । सरकारले निरक्षरलाई साक्षर बनाउन १ अर्ब विनियोजन गरेको छ । उर्जा क्षेत्र
त्रको लगानी बढाएर ३० अर्ब पु¥याइएको छ । गौतम बुद्ध, पोखरा विमानस्थल, निजगढमा विमानस्थल बनाउन आवश्यक बजेट विनियोजन गरिएको छ ।
बजेटले ७ क्षेत्रलाई प्राथमिकतामा राखेको छ । जलविद्युत तथा उर्जा क्षेत्र को विकासमा सरकारले विशेÈ कार्यक्रम ल्याएको ।
भौतिक पूर्वाधार विकास सरकारको मूख्य प्राथमिकतामा रहेको छ । आयात प्रतिस्थापन गर्न र निर्यात प्रतिस्थापन गर्ने बजेटमा लक्ष्य राखिएको छ । सौर्य उर्जा एफएम रेडियोलाई तोकिए बमोजिम सहुलियत प्रदान गरिएको छ । समग्र सौर्य उर्जा कार्यक्रमलाई ५० करोड छुट्याइएको छ । कलंकी–कोटेश्वर सडकलाई ८ लेनमा बनाउन ५१ करोड ६० लाख छुट्याइएको छ । यो सडक खण्ड ८ लेन बनाउन चीन सरकारले पनि सहयोग गर्दैछ । आधारभूत स्वास्थ्य सेवालाई निःशुल्क बनाइने बजेटमा उल्लेख छ । अपांगता ब्यक्तिलाई पाच विकास क्षेत्रमै लोक सेवा सम्बन्धी निशुल्क पढाइ सञ्चालक गरिने बजेटमा उल्लेख छ ।
बजेट हाइलाइट
-कुल बजेट ५ खर्ब १७ अर्ब २४ करोड
-आर्थिक वृद्धिदर ५ प्रतिशत ५
-लोककल्याणकारी विज्ञापनमा २५ प्रतिशत बृद्धि
-स्थानीय निकायका लागि रु. १२ अर्ब विनियोजन
-चार सय झोलुङ्गे पुल बनाइने
-खेलकुद पूर्वाधारमा २१ करोड
-धुलिखेल र थानकोट चेकपोस्ट खारेज
-२७ वस्तुमा लाग्ने निर्यात महशुल नलाग्ने
-पत्रकारिताको रु. ५ लाखसम्मको पुरस्कारमा आकस्मिक कर नलाग्ने
-गरिब घरपरिवार पहिचान गर्ने कार्यक्रमलाई निरन्तरता दिइने
-युवा रोजगार बढाउन २२ हजार युवालाई तालिम दिन १६ करोड बजेट बिनियोजन
-रोजगार सूचना केन्द्रलाई श्रम रोजगार केन्द्रको रुपमा स्थापित गरिने
-अपंगता ब्याक्तिलाई पाँच विकास क्षेत्रमै लोक सेवा सम्बन्धी निशुल्क पढाइ