बन्दी सहायता गृह नेपाल (पिए, नेपाल)की संस्थापक इन्दिरा राना मगर । तस्वीरहरूः देवकी विष्ट/हिमालखबर

गएको भदौमा बन्दी सहायता गृह नेपाल (पिए, नेपाल)की संस्थापक इन्दिरा राना मगर वल्र्डस् चिन्ड्रेन्स् प्राइजको मनोनयनमा परिन् । आधिकारिक पत्र आएपनि उनले आयोजक ‘द वल्र्डस् चिल्ड्रेन्स् प्राइज फाउण्डेसन’को आग्रहमा छ महिनासम्म त्यो सूचना गोप्य राखिन् ।

गोप्यनीयता खोल्ने समय हुँदासम्म इन्दिरा, मलाला युसुफजई र जोन उडको नाम छनौटको अन्तिम तिनमा परेको अवस्था छ । तालिवानको साँघातिक हमलामा परेकी किशोरी मलाला पाकिस्तानमा बालीका शिक्षाको प्रतिक मानिन्छिन् भने अमेरिकाका जोनले साक्षारता र लैगिंक समानताको अभियानबाट विश्वभर नाम कमाएका छन् ।

विभिन्न देशका १५ बालबालिका सदस्य रहेको जुरीले ‘वल्र्डस् चिल्ड्रेन्स् प्राइज’ का  लागि यी तिन हस्तीको नाम चयन गरेको हो । अति विपन्न र बाबुआमा कारागारमा रहेका नानीहरूको लालनपालन, शिक्षा र सीप सिकाईमा पु¥याएको असाधरण योगदानको लागि नेपालकी इन्दिरा छनोटमा परेको फाउन्ण्डेसनले बताएको छ । सानो ‘नोबेल प्राइज’ भनिने यो पुरस्कारको राशी एक लाख अमेरिकी डलर छ ।

वाल अधिकारको क्षेत्रमा कार्यरत संघ–संस्था तथा स्कूलहरूले १५ अक्टोबरभित्र दिने भोटको आधारमा यी तिनमध्ये एक जना विजेता घोषणा गरिने फाउण्डेसनको वेभसाईटमा उल्लेख छ । अन्तिम मनोनयनका तीनै जनालाई आगामी अक्टोबरमा स्विडेनमा सम्मानित गरिने पनि फाउण्डेसनले जनाएको छ ।

इन्दिराको उदय
२०२७ सालमा झपाको शनिश्चरे–६ मा जन्मेकी इन्दिराले समाज सेवा वापत सन् २००५ मै अशोक फेलो जितेकी थिईन् । उनले काठमाडौंको नयाँ बजारको बाल आवासगृहमा २८, साँखुमा ८६ र झपाको खुदुनावारीस्थित बालगृहमा १० बालबालिकाको लालनपालन गरिरहेकी छन् । खुदुनावारीमा ९ जना ‘डे केयर’मा छन् । ती बालबालीकाका लागि उनले जुनकिरी नामका दुई वटा प्राथमिक स्कुल पनि चलाएकी छन् । साँखुको जुनकिरीमा १२२ र खुदनावारीमा १०२ बालबालीका पढ्छन् ।

यसैगरि, पाल्पा र भक्तपुरमा युथ होम खोलेकी छन् । सबै ठाउँमा गरेर ४१ कर्मचारी छन् । आवासगृहमा चाहि ठूलाले साना बालबालिकाको हेरचाह गर्ने नियम बसाएकी छन् । ठूला दुईको भागमा साना पाँच जना तोकिएको छ । कर्मचारी नपुगेर नभई बालबालीकालाई जिम्मेवार बनाउन र पारिवारिक माहौल सिर्जना गर्न यसो गरेको इन्दिरा बताउँछिन् ।

उनले ठुला नानीहरूलाई आफ्नो खुट्टामा उभिन सजिलो होस् भनेर पेन्टिङ, सिलाई–बुनाई, कृषि जस्ता आयमुलक काम पनि सिकाउने गरेकी छन् । इन्दिराले करागारका वयस्क बन्दीहरूलाई पनि सहयोग गरिरहेकी छन् । सरकारले एक शिक्षक दिएको काठमाडौंको महिला कारागार भित्रको प्राथमिकता विद्यालयमा इन्दिराले तीन शिक्षकको व्यवस्था गरेकी छन् । त्यहाँ पढ्ने ६० जना महिला बन्दीलाई कापी, कलम र किताबको जीम्मा पनि उनैले लिएकी छन् । “मेरो समाज सेवा पनि २३ वर्ष अघि महिला कारागारमा साक्षरता अभियान चलाएरै सुरु भएको थियो”, इन्दिरा भन्छिन् ।

बाबुआमाको अपराध प्रमाणित भएपछि कारागार पुगेका निर्दोष बालबालिकाको अभिभावकत्व लिएर सिएनएन हिरो बनेकी पुष्पा बस्नेत पनि सुरुमा इन्दिराकै संस्था पिए, नेपालमा स्वयम्सेवक थिइन । उनले इन्दिराकै रोहबरमा कारागारबाट तीन जना नानी लगेर प्रारम्भिक वाल विकास केन्द्र आरम्भ गरेकी हुन् ।

इन्दिरा आफैले जन्माएको एक छोरी मात्र भएपनि उनी अहिले साथमा रहेका १३ महिने अर्जुनदेखि बालबच्चा भईसकेका सयौंको ‘आमा’ बनेकी । यी सबैले आमा भनेर बोलाउँदा उनलाई संसार जितेको आनन्द लाग्छ । अभावपुर्ण बाल्यकाल बिताएकी इन्दिरा ११ वर्षमा एकै चोटी पाँच कक्षामा भर्ना भएकी थिइन् । २०५३ मा स्नातक गरेर समाज सेवामा लागकी उनी आफूले हुर्काएर ठूलो बनाएकामध्ये केहीले सही बाटो नसमातेकोमा दुःखी छिन् ।
वल्र्डस् चिन्ड्रेन्स् प्राइजका लागि मलाला वा जोनले जित्दा इन्दिराले हार्ने छिन् । “तर, उनीहरु दुबै पुरस्कारका लागि योग्य छन्”, इन्दिरा भन्छिन्, “म त छोराछोरीको मुस्कानले पनि दिनहुँ पुरस्कृत भइरहेककै छु ।”

सन्त गाहा मगर

साप्ताहिक खबरपत्रिका हिमालबाट

प्रतिकृया दिनुहोस